Pazarlara en çok yazlık zerzevat meyvenin geldiği ay ağustos olmasına rağmen ne üreten ne tüketen keyifli.
Üreticiler domatesin, biberin, karpuzun tarlada kalmasından kaygı ederken, kimileri eserlerini hayvanlarına yediriyor. Son alarak Bursa Karacabey’de hareket yapan üreticiler, “hükümet istifa” sloganı atarak sesini duyurmaya çalıştı. Büyük kentlerde ise eserlerdeki bolluk fiyatlara pek yansımış gözükmüyor.
Eyüpsultan’da bir yurttaş durumu, “Biz açız aç! Ayakta durmak yaşamaksa, yaşıyoruz. İsyan ediyorum. Ben acımdan ölmek zorunda değilim” kelamlarıyla özetlerken, kimi pazarlarda bilhassa akşam saatlerinde vatandaşlar tezgah altına atılmış çürük eserlerin ortasından işe yarayanları seçip gereksinimini karşılamaya çalışıyor.
Muhalefet tarafından emeklilerin, çalışanların temmuz artırımlarına yansımayacak biçimde ayarlandığı ileri sürülen akaryakıt, elektrik ve doğal gaz artırımları temmuz enflasyonuna yansırken, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) datalarına nazaran haziranda 1.64 olan aylık enflasyon temmuzda aylık 3,23, yıllık 61,78 oldu. Enflasyonun en çok hissedildiği yerlerden biri de alışverişin en çok yapıldığı çarşı-pazarlar.
Ancak ne tarlada ne çarşı pazarda durum pek iç açıcı değil. Ağustos, Türkiye’de pazarlara en çok yazlık zerzevat meyvenin geldiği ay. Ne üreten ne tüketen keyifli. Üreticiler domatesin, biberin, karpuzun tarlada kalmasından kaygı ederken, kimi üreticiler eserlerini hayvanlarına yediriyor. Son alarak Karacabey’de aksiyon yapan üretici “hükümet istifa” sloganı atarak sesini duyurmaya çalıştı.
Büyük kentlerde ise eserlerdeki bolluk fiyatlara pek yansımış gözükmüyor. Bir semt pazarında konuşan bir yurttaş durumu “Biz et, ekmek, zerzevat alamıyoruz. Biz açız aç! Ayakta durmak yaşamaksa, yaşıyoruz” kelamlarıyla özetlerken, birtakım pazarlarda bilhassa akşam saatlerinde vatandaşlar tezgah altına atılmış çürük eserlerin ortasından işe yarayanları seçip deva arıyor.
“YAŞAYAMIYORUM”
İstanbul’un Eyüpsultan ilçesinde bulunan Karadolap Mahallesi semt pazarına gelen yurttaşlar, yaşadıkları sorunu anlattı. Emekli İstek Yılan, 60 yaşında 12 bin 500 lirayla geçinemediğini belirterek şunları söyledi:
– Biz hayatımızın her alanından kısıyoruz. Bizim hiçbir toplumsal hayatımız yok. Biz meskenden dışarı çıkamıyoruz. Biz et, ekmek, zerzevat alamıyoruz. Biz açız aç. Yaşıyor muyuz, yaşamıyor muyuz; onu da bilmiyoruz. Ayakta durmak yaşamaksa yaşıyoruz. Ben 30 sene bu ülkeye şirket kurmuşum, en az 2 trilyon vergi ödemişim. En sonunda geldiğim yerde, pandemide ben şirketimi kapatmak zorunda kaldım. Ben emekli maaşımla şu anda vergilerimi ödemek durumundayım. Ben çalışan insanların kıdem tazminatlarını ödedim. Ben devlete olan vergimi de ödedim fakat ben artık 12 bin 500 lirayla yaşamak zorundayım.
– Yaşamaya çalışıyorum, yaşayamıyorum. Biz gavur değiliz ki. Biz de Türk’üz, biz de bu ülkenin vatandaşıyız. Bizim de yemek gereksinimimiz, tatile gitme hakkımız var. Beş tane mafya gelmiş, memlekete çökmüş. Kim oldukları da aşikâr değil. Biz bunlara ganimet ödüyoruz. Benim vergimden, benim emeğimle ben bunları besliyorum. Beslemek zorunda değilim. İsyan ediyorum. Ben acımdan ölmek zorunda değilim.
“ENFLASYONLA ÖMÜR SÜRDÜRÜLEMEZ”
Semt pazarında bulunan İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) CHP’li Meclis üyesi Değer Kaya Koçak da pazarın pahalılığına vurgu yaparak “Bu ülkede minimum fiyat seviyesinde çalışan ya da o kadar geliri olmayan milyonlarca beşerler var. Bir an evvel buna ait önlemlerin alınması gerektiğini düşünüyorum. Tabi hayal etmek öbür lakin uygulama çok farklı. Ne yazık ki fiyatlar çok yüksek. Alışveriş yapan bütün vatandaşlarımız bakıyorlar, inceliyorlar ve bırakmak zorunda kalıyorlar. Bu enflasyonla hayatın bu türlü sürmesi, sürdürülebiliyor olması mümkün değil. Bin lira getirdiğinizde yetmeyebiliyor. Bilhassa emekliler açısından düşündüğümüzde, minimum fiyatla çalışanları düşündüğümüzde bir hafta pazarda bin lira harcaması mümkün değil. Nitekim vatandaşın işi çok güç. TÜİK kendi söylediğine inanmıyor ki vatandaş inansın. Ne yazık ki Türkiye’de hayat çok güç. Bunu pazarda görebiliyoruz” diye konuştu.
“ERKEN SEÇİM İSTİYORUZ”
Bir öbür yurttaş ise hem meyvelerin hem de sebzelerin çok kıymetli olduğunu belirterek “Çocukların, halkın yiyebileceği en değerli şeyler, sebzeler hepsi çok kıymetli. Mesela 40 lira ıspanak. Bir meyve 50, 70, 100 lira. Her şey gönül istiyor ki alalım yani fakat alamıyoruz her şeyi. Bin lira tuttu burası peynirlerle, yumurtayla, yeşilliklerle. İki tane meyve aldım. Bir kilo üzümle bir kilo da erik aldım. Emekli maaşıyla güç. Hele bir kişinin emekli maaşıyla çok sıkıntı. Nereye kadar bu türlü bilemiyorum artık ancak halkın uyanması lazım. Ben erken seçim istiyorum. Daima birlikte, daima birlikte istiyoruz. Vatandaş olarak erken seçim istiyoruz. Buna gücümüz yetmiyor” dedi.
500 LİRA İLE GELDİ, YETMEDİ
Bir öbür emekli de “500 lirayla geldim, bir şey alamadım. Bir daha gittim, para aldım geldim. Hiçbir şey alınmıyor. Gittim, tekrar geldim vallahi ya. Hiçbir şey alınmıyor. Çok güç durumdayız” diye mağduriyetini anlattı.
“15 LİRAYA BİBER SATAMIYORUZ”
Pazarcı esnafı da “Bundan yeterlisi yok lakin millet alamıyor, yapacak bir şey yok. Fiyatlar şu anda düştü de halk tekrar alamıyor. Halkın gücü bitmiş, sıfır. Bir daire kirası olursa 20-25 bin lira, sonu ne olacak bu milletin? Yabancılar dolmuş. Millete mesken, yer, bark kalmadı. Ülkenin yarısı satılmış. Hayat bu türlü gidiyor işte. Yapacak bir şey yok. 15 liraya biber satamıyoruz, görüyorsun. Bu saatte pazar tıklım tıklım olması gerekirken iş yok. Millet perişan. Bu türlü giderse batacak. Batmış batacağı kadar” tabirlerini kullandı.
“ÇOCUKLUĞUMDA ALABİLİYORDUK”
İşsiz genç Cenk Turan, durumu şöyle anlattı:
– Meskende babam emekli. Emekli olmasına karşın günlük işlere gidiyor. Ben de şu anda gencim lakin işsizim. İş arıyorum hâlâ. Günde farklı uygulamalar üzerinden 40 ya da 50 tane yere müracaat yapmak zorunda kalıyorum. Artık oradan da ne kadar karşılık gelirse… Alabildiğim yalnızca salata, domates ve birkaç modül meyve, geri kalanına esasen olarak gücü yetmiyor insanın. Evvelce, çocukluğum vaktinde alabildiğim şeyleri ne kadar canımız çekse de istesek de alamıyoruz artık. Yalnızca üç kesim bir şey, 280 lira falan tutun. Muz, nektari ve domates… O kadar yani. Öteki da hiçbir şey yok. En fazla ayırabildiğimiz ya 400 ya 500 lira ancak 400-500 liraya da hiçbir şey gelmiyor artık.
“TÜİK’İN BAŞINDAKİLER AKIL SIHHATİNE BAKSIN”
Pazarı dolaşan Sevim isimli yurttaş da “Yeni yeni gezmeye başladık. Her zamanki üzere çok değerli. Salatalık, domates, klasik işte konuta alınması gereken ne varsa onları alacaktım. Birkaç bir şey aldım. 200 lirayı bozdurdum. Herhalde 50 lira falan kaldı. Kalanla ne alacağım, bakacağım artık. Alabilecek miyim, onu da bilmiyorum. TÜİK evvel bir kendini baştan sona denetim etsin. Biraz akıl sıhhatine baksın TÜİK’in başındakiler” reaksiyonunu gösterdi.
Alışveriş sepetini göstererek dolduramadığını belirten emekli Yüznur Demir, “Benim param bu kadar. Emekli aylığım daha yeni 12 bin 500 oldu. Çocuğum var. Güç koşullarda geçiniyoruz. Vallahi aç kalıyoruz işte” dedi.
“Fiyatlar çok berbat” diyen bir kişi ise “Bakın bakalım fiyatlara, sizce hakikat bir fiyat mı? Yaz mevsimindeyiz, zerzevat olsun, meyve olsun. Bakın, görmüyor musunuz? Kendiniz görüyorsunuz, yaşıyorsunuz. Daha halka sormanın bir manası yok. 800-900’den aşağı çıkmıyoruz” tabirlerini kullandı.
Efe isimli bir emekli, “Şu anda Türkiye’de en değerli pazar, bu pazar. Şöyle bir bak, burası gariban yeri. Domates olmuş 50 lira, fasulye olmuş 80 lira. Nasıl geçiniyoruz ya? 35 liraya yufka satıyor, öbür taraf 70 liraya satıyor. Nasıl olacak bu iş? Söyleyin biz de bilelim. Emeklilerin hâlini görüyorsun” diye isyan etti.
“BİR ŞEYLER EKSİK KALIYOR”
Nimet Karaçay isimli yurttaş, “Bütçemize nazaran alışveriş yaptık lakin fiyatlar çok yüksek. İnsan istediğini alabiliyor mu? Günümüz koşullarında istediğinizi yapabiliyor musunuz, alabiliyor musunuz? Bir şey alıyorsanız bir şey eksik kalıyor. Ülke daha berbat bir durumda lakin bir halde bunu kamufle ediyorlar, kapatıyorlar Önemli ekonomik kriz yaşıyoruz. Beşerler aç. Kiralar çok yüksek. Biz onlardan muzdaribiz. 25-30 bin kira, minimum fiyat ne kadar? Hiçbir şeyi karşılamıyor. Hangi birini anlatalım? Ülke çok makûs bir durumda” dedi.
Boş alışveriş sepetini gösteren emekli Saniye Ağca, “Fiyatlar gördüğünüz üzere çok değerli. Şu an hiçbir şey alamadım. Bakıyorum şu anda. Meyve, zerzevat, o cins şeyler almayı planlıyordum lakin şu anda fiyatlara bakıyorum” diye konuştu.